U Trebinju je prošle sedmice održana međunarodna konferencija “Balkanski dijalog 2025”, jedan od centralnih godišnjih događaja Fonda za podršku javne diplomatije “A.M. Gorčakov”.
Tema skupa bila je uloga Rusije i Sovjetskog Saveza u istoriji Balkana, ali i pravni i politički status Bosne i Hercegovine, posebno u kontekstu Dejtonskog mirovnog sporazuma. Konferencija je, međutim, bila mnogo više od naučne debate. Ona je ujedno predstavljala i primjer sve intenzivnijeg djelovanja Fonda Gorčakov u regionu, a posebno u Republici Srpskoj.
Tokom posebnog tematskog bloka posvećenog 30. godišnjici Dejtonskog mirovnog sporazuma, panelisti su zajednički ocijenili da je pravni okvir kojim je okončan rat u BiH “uzdrman do neprepoznatljivosti”. Beogradski advokat Goran Petronijević poručio je da su aneksi 4 i 10 Dejtona suštinski izmijenjeni, te da je “upravljanje BiH bez presedana u savremenom međunarodnom pravu”.
Sličan ton imala je i politička analitičarka Jekaterina Entina, koja je BiH opisala kao “kolonijalni protektorat”, dok je direktor Fonda Gorčakov Leonid Dračevski poručio da je Balkan “negativan primjer” međunarodnih eksperimenata i geopolitičkih sudara.
Upravo ova retorika, zasnovana na delegitimizaciji međunarodnog prava i institucija koje ga sprovode u BiH, predstavlja osnovni ideološki okvir u kojem Fond Gorčakov gradi svoje aktivnosti.
Fond “A.M. Gorčakov”, osnovan 2010. godine na inicijativu tadašnjeg predsjednika Rusije Dmitrija Medvedeva, predstavlja jedan od najvidljivijih alata tzv. meke moći Kremlja. Kroz organizaciju foruma, izdavaštvo, kulturne događaje i stipendiranje mladih iz inostranstva, ovaj fond širi ruski narativ i povezuje proruske aktere u regionima od posebnog interesa.
Republika Srpska zauzima ključno mjesto u toj strategiji. Samo u prvoj polovini 2025. godine, Fond je realizovao četiri velika događaja u ovom entitetu, uključujući manifestaciju „Srpsko-ruska priča“ u Šamcu, niz gostovanja ruskih profesora i analitičara u Banjaluci, te učešće u medijskim i edukativnim inicijativama širom RS.
Jedan od najvažnijih alata Fonda jeste ulaganje u obrazovanje. Studentima iz Republike Srpske se nude stipendije za studije na ruskim univerzitetima, a univerziteti u RS sve češće organizuju zajedničke seminare sa ruskim institucijama.
Međutim, kritičari upozoravaju da se iza koncepta “javne diplomatije” krije dobro koordinisana strategija uticaja. Kroz selektivnu interpretaciju istorije, osporavanje evropskog puta BiH i otvoreno favorizovanje multipolarnog (čitaj: proruskog) svjetskog poretka, ovi programi služe kao inkubatori za novu generaciju proruskih intelektualaca i medijskih radnika.
Pored akademskog sektora, Fond Gorčakov ulaže u obuke i seminare za novinare, naročito one sa portala i televizija bliskih vlastima u RS. Takođe, finansira se štampa i distribucija publikacija koje promovišu rusku geopolitičku viziju, često u suprotnosti sa evroatlantskim vrijednostima i standardima.
Na konferenciji u Trebinju bilo je jasno da se BiH, a posebno njena zapadna podrška, prikazuje kao proizvod nepravednog međunarodnog poretka. NATO se kritikuje kao agresivni savez, dok se OHR tretira kao sredstvo “pravne okupacije”. U svemu tome, Rusija se pozicionira kao branilac “pravnog dogovora” i suvereniteta, uprkos tome što sama krši međunarodne norme u Ukrajini i drugim regijama.
Kroz sve ove aktivnosti, jasno se nazire da je Republika Srpska za Fond Gorčakov više od partnera, ona je odskočna daska za širi prodor ruskog uticaja na Zapadni Balkan. Kroz političku lojalnost, institucionalnu otvorenost i kontrolisane medijske pejzaže, RS se pokazuje kao savršeno plodno tlo za operacije meke moći.
Konferencija “Balkanski dijalog 2025” pokazala je da Fond Gorčakov nije samo kulturna institucija, već instrument geopolitičkog pozicioniranja Rusije na Balkanu. Pod izgovorom akademske i istorijske razmjene, ruski narativi o BiH, NATO-u i međunarodnom pravu sve više pronalaze institucionalnu podršku i publiku u Republici Srpskoj.
Gerila.info
