U Donjoj Jablanici je održano komemorativno okupljanje na lokaciji stare željezničke stanice u organizaciji neformalne grupe građana „4. oktobar“, tačno godinu dana nakon nesreće u kojoj je stradalo 19 mještana Donje Jablanice i naselja Zlate. Do planiranog početka u 14 sati stiglo je tek nekoliko zvaničnika, dok su redovi praznih stolica s natpisima rezervisanim za institucije ostali zabilježena kao još jedna poruka odusustva bilo kakvog srama i odgovornosti vlasti.
Ranije tokom dana, Opština Jablanica je u Muzeju „Bitka za ranjenike na Neretvi“ održala Komemorativnu akademiju uz prisustvo porodica stradalih, građana, Delegacije EU u BiH, UNDP-a, IOM-a, službi spašavanja i drugih organizacija.
Prikazan je kratki film o događajima od 4. oktobra 2024., a u ime mještana obratio se Bakir Tufek: „Prošla je godina od neviđene tragedije koja je pogodila našu Jablanicu i naša sela. Donja Jablanica više nikad neće biti ista.“
Najavio je inicijativu da se 4. oktobar proglasi Danom žalosti u Varešu i poručio: „Godinu dana poslije, još čekamo optužnice. Neko mora odgovarati.“
Hanadi Maslo, jedna od preživjelih, kaže da joj se s približavanjem godišnjice “sve više stezalo u prsima”. “
U poplavama sam izgubila bebu u osmom mjesecu trudnoće i nemam snage ponovo o tome govoriti”, poručila je, izrazivši razočaranje radom Tužilaštva HNK i pitajući se “koji su još dokazi potrebni nakon godinu dana”.
Predstavnik EU Adebajo Babajide uputio je izraze saučešća i naglasio kontinuitet pomoći: „Naše misli su sa svima koji su izgubili svoje najmilije i egzistenciju. EU je pomagala odmah nakon tragedije i nastavlja podršku – od obnove domova i infrastrukture do poljoprivrede koja je pretrpjela štete.“
Načelnik Opštine Jablanica Emir Muratović podsjetio je na obim sanacije i trenutno stanje.
„Pet porodica je smješteno u kontejnerskim naseljima; radovi na njihovim objektima traju. Za Zlate i Mirke osigurano je oko 755.000 KM donatorskih sredstava, a u Donjoj Jablanici je do sada isplaćeno oko 50 posto štete”, rekao je Muratović.
Dodao je da je na opštinski račun do sada uplaćeno oko 8,5 miliona KM,od čega 4,7 miliona iz međunarodnih izvora, a najveći pojedinačni donator je Vlada RH sa 10 miliona eura namijenjenih obnovi šire pogođenog područja, dok je Vlada HNŽ-a izdvojila oko 1,3 miliona KM.
„Opština je mala i nema vlastita sredstva, ali uz podršku partnera obnavljamo korak po korak“, dodao je Muratović.
Prema zvaničnim podacima, u noći 3/4. oktobra 2024. stradalo je 27 ljudi (19 u Jablanici, pet u Konjicu, tri u Fojnici), a ukupna šteta procijenjena je na više od 120 miliona eura. Iz Delegacije EU ranije je najavljeno 45 miliona eura za obnovu; lokalne vlasti očekuju ubrzanje implementacije, a Vlada FBiH je planirala 50 miliona KM podrške ekonomiji, cestama i općinama.
Iz Tužilaštva Hercegovačko-neretvanskog kantona saopšteno je da je istraga „u završnoj fazi“ te da obuhvata jednu pravnu osobu – „Sani“ d.o.o. Jablanica – i četiri fizičke osobe, zbog sumnji na zloupotrebu položaja ili ovlasti, izazivanje opšte opasnosti, onečišćenje okoliša i nesavjestan rad u službi.
Mještani traže da se utvrdi potpuna istina o uzrocima: je li riječ isključivo o prirodnoj nepogodi ili su posljedice bile pojačane ljudskim djelovanjem na padinama iznad naselja.
Na komemoraciji „4. oktobra“ pored pruge postavljene su fotografije žrtava i poruke sjećanja. Organizatori su ponovili apel institucijama: da se osigura trajna sigurnost terena, dovrši obnova i okonča istraga.
GERILA
