Bosna i Hercegovina ostala je bez 108,5 miliona eura iz fondova Evropske unije zbog kašnjenja u dostavljanju konačne verzije Reformske agende, saopštila je Evropska komisija.
Ova odluka znači da će iznos koji BiH ima na raspolaganju iz Plana rasta za Zapadni Balkan biti umanjen za deset odsto.
Evropska komisija je o sankciji zvanično obavijestila Savjet ministara BiH, uz upozorenje da to nije konačna kazna. Ukoliko BiH ne ispuni preostale obaveze do 30. septembra, prijeti dodatno umanjenje sredstava za još deset odsto, što bi značilo gubitak novih više od 100 miliona eura.
Ukupna sredstva koja su bila predviđena za BiH u okviru Regionalnog garantnog fonda iznosila su 1,085 milijardi eura. Nakon umanjenja, BiH će raspolagati sa 976,6 miliona eura.
Kako je obrazloženo u dopisu iz Brisela, Evropska komisija do samita u Skoplju, održanog 1. jula, nije dobila konačnu verziju Reformske agende, što je bio ključni uslov za aktiviranje punog iznosa podrške.
Evropska komesarka za proširenje Marta Kos uputila je pismo bh. vlastima, pozivajući ih da “bez daljeg odlaganja” dostave konačnu verziju dokumenta kako bi Komisija mogla, uz konsultacije sa državama članicama EU, donijeti odluku o njegovom prihvatanju.
Ukoliko se ni do krajnjeg roka – 30. septembra – ne ispuni ova obaveza, Evropska komisija najavljuje dodatne sankcije u vidu novog smanjenja sredstava.
Reformska agenda predstavlja ključni dokument u kojem se definišu mjere koje BiH treba da sprovede kako bi ubrzala ekonomski razvoj, vladavinu prava i institucionalne reforme u procesu evropskih integracija. Kašnjenja u njenoj izradi i usvajanju već godinama predstavljaju prepreku za povlačenje sredstava iz EU fondova.
BiH jedina nije dostavila nacrt Reformske agende
Bosna i Hercegovina jedina zemlja u regionu koja nije dostavila usaglašeni i finalizirani nacrt Reformske agende Evropskoj komisiji.
Iako je politički dogovor postignut na sjednici Savjeta ministara BiH 27. juna, dokument još uvijek nije finaliziran.
Za razliku od BiH, Albanija, Kosovo, Crna Gora, Sjeverna Makedonija i Srbija dostavile su svoje Agende tokom 2024. godine, a Evropska komisija ih je odobrila još u oktobru iste godine.
EU fondovi zavise od reformi
Iz Delegacije EU u BiH podsjećaju da je Instrument za reforme i rast, ključni mehanizam u okviru Plana rasta, zasnovan na principu „novac za reforme“.
Zemlje koje sprovode reforme mogu povući puni iznos sredstava, dok one koje kasne – poput BiH – rizikuju umanjenja.
Rok za korištenje sredstava iz ovog instrumenta ističe krajem 2027. godine, paralelno sa završetkom tekućeg sedmogodišnjeg budžeta EU. Ovaj rok, kako se ističe u saopštenju, ne može biti produžen.
Iako je Reformska agenda „gotovo spremna“ nakon niza tehničkih razgovora, iz Brisela upozoravaju da vrijeme ističe, te da bi BiH mogla izgubiti dodatnih 10% sredstava ako dokument ne bude dostavljen do 30. septembra 2025. godine.
Poziv na hitno djelovanje
Delegacija EU poručuje da BiH i dalje može imati značajne koristi od preostalih 976,6 miliona eura, koji bi mogli donijeti poboljšanja u oblastima poput transporta, energetike i digitalizacije, u korist svih građana.
„Vrijeme je da politički akteri u Bosni i Hercegovini djeluju kako bi iskoristili prilike koje su im dostupne za dobrobit građana“, navodi se u saopštenju, uz jasan zaključak: „Postoji i cijena nepostupanja.“
Zemlja apsurda, čuda, čemera i jeda. Na žalost ovaj vikend nećemo početi lijepim pričama, ali naprosto moram se oglasiti i izraziti negodovanje, žaljenje i zabrinutost jer je Bosna i Hercegovina jedina ostala bez dodijeljenih sredstava iz programa Plana rasta Evropske unije, a koja su bila namijenjena za zemlje zapadnog Balkana.
Izjavio je to gradonačelnik Bijeljine Ljubiša Petrović dodavši da je planirano da Bosna i Hercegovina dobije 108,5 miliona evra, ali zbog neodgovornosti političara i funkcionera sa vrha, “ostajemo uskraćeni za taj novac”.
“Razlog zbog kojeg novac nismo dobili je taj što se već dvadeset mjeseci političari sa državnog nivoa nisu mogli dogovoriti oko nadležnosti i nije usklađen reformski plan prihvatljiv za Evropsku komisiju”, napisao je Petrović na društvenim mrežama.
Prema njegovim riječima novac namijenjen Bosni i Hercegovini će sada biti preusmjeren ka drugim zemljama zapadnog Balkana i biće vraćen u EU fondove.
“Za 108,5 miliona evra u planu je bila realizacija projekata poput modernizacije željeznice, asfaltiranje brojnih dionica, izgradnja auto puteva, ulaganje u energetski sektor, digitalizaciju, obnovu škola širom BiH…U prevodu ostajemo sa najlošijim putevima i najdužom putnom makadamskom mrežom u Evropi, sa devastiranim školama, sa pretećim energetskim kolapsom, sa brojnim dugovima i aferama “Viadukt”, “Serdarov”, “Kumova zgrada”, “Zapaljena IRB” i ovako možemo u nedogled”, naglasio je Petrović.
Ozbiljnu diplomatiju i borbu za narod zamijenile su šatorske fešte, smatra on.
“Bosna i Hercegovina jeste podijeljena zemlja, ali moraćemo da napravimo tektonske promjene ako želimo: da nas ne gledaju kao zemlju trećeg svijeta, da ne gledaju naše ljude kao jeftinu radnu snagu, da ne gledaju naše planine, rijeke i zemlju kao izvor litijuma i ostalih minerala čija eksploatacija uništava životnu sredinu, kao bure baruta i tlo pogodno za kriminal, korupciju, dilere droge i oružja, makroe i sve prljave radnje”, napominje Petrović.
