Dok politička kriza u Bosni i Hercegovini ulazi u “ljetnu pauzu”, a sankcije protiv rukovodstva Republike Srpske i dalje stežu obruč, susret predsjedavajuće Predsjedništva BiH Željke Cvijanović s francuskim predsjednikom Emanuelom Makronom na marginama međunarodne konferencije u Sevilji privlači pažnju domaće i međunarodne javnosti. Susret, koji je na prvi pogled imao protokolarni karakter, nosi potencijalno važne poruke u kontekstu odnosa Zapada prema Banjaluci.
U kratkom druženju Cvijanovićeva je razgovarala s Makronom, uz prisustvo predsjednika Evropskog savjeta Antonija Koste i predsjednika Crne Gore Јakova Milatovića. Dok je predsjedavajuća Predsjedništva na konferenciji govorila o partnerstvu u cilju finansiranja održivog razvoja i poštivanju ustavne strukture BiH, zvanična saopštenja iz Francuske povodom sastanka nisu uslijedila, ali sama činjenica da je do susreta došlo baca novo svjetlo na spekulacije o mogućoj “političkoj tranziciji” unutar vrha SNSD-a.
Cvijanovićeva se u Sevilji pojavila uprkos činjenici da je od jula 2023. pod američkim sankcijama zbog, kako se navodi, potpune usklađenosti sa Miloradom Dodikom u donošenju zakona koji potkopavaju ustavni poredak BiH. Sankcije Velike Britanije na snazi su još od 2022. godine. Međutim, za razliku od Dodika, ona se ne nalazi pod sankcijama pojedinih država EU, što je omogućilo ovakav kontakt na visokom nivou.
Spekuliše se da je susret u Sevilji dio šire strategije testiranja tzv. “selektivnog dijaloga” sa političarima iz Republike Srpske, predviđenog nedavno usaglašenim non-paperom Pariza i Berlina. Taj dokument predlaže strože mjere protiv političara i institucija koje ruše Dejton, ali ostavlja otvoren prostor za saradnju s onima koji pokazuju konstruktivnost.
Već neko vrijeme u diplomatskim i analitičkim krugovima spekuliše se o scenariju u kojem bi Cvijanovićeva mogla preuzeti ulogu vodećeg pregovarača i lica SNSD-a prema Zapadu, dok bi Dodik zadržao kontrolu iz sjene. Susret s Makronom dodatno podstiče ove spekulacije, jer upućuje na spremnost dijela međunarodne zajednice da traži novog sagovornika u Banjaluci – onog ko ne nosi Dodikovu “toksičnost”, ali ima političku težinu i legitimitet.
Takva strategija bila bi u skladu s politikom “štapa i šargarepe” koju Pariz zagovara – zadržati pritisak kroz sankcije i blokadu sredstava za Republiku Srpsku, ali ostaviti izlaz za one koji pokažu volju da se vrate unutar okvira Dejtonskog sporazuma.
Za Milorada Dodika ovaj razvoj situacije nosi dvostruki izazov. S jedne strane, Cvijanovićeva bi mu mogla poslužiti kao korisna karika u kontaktima sa Zapadom, ali s druge, njen međunarodni kredibilitet može postati osnova za stvaranje nove, samostalnije političke pozicije unutar SNSD-a ili šire.
Za EU i SAD, susret u Sevilji bio je prilika da se provjeri da li postoji kapacitet za dijalog s Banjalukom izvan Dodikovog direktnog uticaja, bez narušavanja zajedničke politike prema BiH. Postavlja se pitanje da li je susret Željke Cvijanović i Emanuela Makrona početak procesa političke tranzicije u Republici Srpskoj ili tek pokušaj međunarodne zajednice da unese pukotine u monolitnu strukturu SNSD-a?
Gerila.info
